Służebności gruntowe są ustanawiane nie tylko w drodze umowy lub orzeczenia sądu. Sposobem nabycia służebności gruntowej może również być ich zasiedzenie. Istotą zasiedzenia jest nabycie prawa do nieruchomości z uwagi na odpowiednio długi okres posiadania jej. Jakie jeszcze przesłanki musi spełnić posiadacz w celu zasiedzenia służebności gruntowej? Czym różni się zasiedzenie służebności od zasiedzenia prawa własności nieruchomości?
Wymogi prawne dla zasiedzenia
Zasiedzenie nieruchomości może zostać stwierdzone wyłącznie na rzecz podmiotu, który jako posiadacz samoistny włada nieprzerwanie nieruchomością przez co najmniej 20 lat. Ustawowe przesłanki zasiedzenia opisałem we wpisie dotyczącym zasiedzenia nieruchomości przez użytkownika wieczystego. Zainteresowanych tą materią odsyłam do niniejszego wpisu. Natomiast praktyczne wskazówki przedstawiłem we wpisie dotyczącym wniosku o zasiedzenie.
Trwałe i widoczne urządzenie
Zasiedzenie służebności gruntowej jest możliwe tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Zastrzec należy, że widoczność urządzenia nie musi polegać na posadowieniu urządzenia na nieruchomości.
W orzecznictwie pod pojęciem widocznego urządzenia przyjmuje się instalacje znajdujące się nad, jak i pod powierzchnią nieruchomości, co wymaga jednak ich dodatkowego zewnętrznego oznaczenia.
Co więcej ocena trwałości i widoczności urządzenia powinna uwzględniać każdorazowo całokształt okoliczności, co dopiero pozwala na indywidualną ocenę spełnienia omawianej przesłanki zasiedzenia służebności. Poza spełnieniem ogólnych przesłanek z zasiedzenia niezbędne jest zatem jeszcze korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia.
Podmiot, który wybudował urządzanie dla służebności
Zgodnie z dominującą linią orzeczniczą Sądu Najwyższego zasiedzenia służebności może dokonać tylko ten podmiot, który wybudował trwałe i widoczne urządzenie, albo wybudował je wraz z pomocą osób trzecich. Nie jest zatem możliwe zasiedzenie służebności w sytuacji, gdy urządzenie powstało poprzez działanie sił natury albo na skutek działań podjętych wyłączenie przez osoby trzecie.
Przykłady trwałych i widocznych urządzeń:
Sąd Najwyższy uznał za trwałe i widoczne urządzenia m.in.:
- utwardzona i wyrównana droga na wytyczonym szlaku,
- studnia,
- rowy, nasypy, groble, mostki.
vide: III CZP 83/79, I CKN 273/00, V CKN 972/00.
Sąd Najwyższy odmówił uznania za trwałe i widoczne urządzenie:
- polna droga powstała na skutek przejeżdżania danym szlakiem,
- koleiny na danym szlaku,
- zasypane nierówności i zniwelowanie terenu prowadzące do powstania szlaku bez ustalonego przebiegu.
vide: III CKN 379/98, II CKN 160/00, IV CSK 165/06.
Kancelaria Migała we Wrocławiu świadczy usługi prawne z zakresu prawa nieruchomości i prawa cywilnego, w tym reprezentuje Klientów w sporach sądowych dotyczących nieruchomości. W przypadku problemów dotyczących zasiedzenia zapraszam do kontaktu.
