W małżeństwie co do zasady obowiązuje ustrój wspólności majątkowej. Jeżeli jeden z małżonków zarejestrował firmę po zawarciu małżeństwa, a jednocześnie małżonkowie nie zawarli żadnej umowy majątkowej, to składniki majątkowe przedsiębiorstwa (w potocznym rozumieniu firmy) będą stanowić współwłasność małżonków. Jeden z małżonków może jednak zdecydować się na zakończenie prowadzenia firmy w celu przekazania jej drugiemu małżonkowi. Rozwiązanie to może mieć sens sam w sobie i być spowodowane np. chorobą, a może też stanowić element planowanej sukcesji lub podziału majątku. Jak zatem przekazać firmę małżonkowi?
Protokół przekazania przedsiębiorstwa na małżonka
W opisywanej sytuacji nie ma potrzeby dokonywania darowizny lub zawierania innej umowy, albowiem przedsiębiorstwo stanowi współwłasność małżonków. Podkreślić należy, że skutek ten wystąpi niezależnie od tego kto nabył i na czyje nazwisko dane składniki majątkowe. Jedyny warunek to nabycie w czasie trwania wspólności majątkowej i za pieniądze wchodzące w skład majątku wspólnego.
Wystarczające jest zatem spisanie przez małżonków protokołu, w którym uwzględnią składniki majątkowe przedsiębiorstwa i wskażą, że nastąpiło ich wydanie na rzecz drugiego małżonka. Pamiętajcie, że przekazanie składników majątkowych nie stanowi żadnej formy podziału majątkowego, jak również nie może stanowić formy ukrytego podziału majątku małżonków.
Podatki
Jako, że przekazania składników przedsiębiorstwa nie wiąże się z przeniesieniem ich własności, to czynności ta nie podlega opodatkowaniu. Nie jest również wymagane zgłoszenie w urzędzie skarbowym czynności związanej z przekazaniem majątku. Obowiązki względem urzędu skarbowego mogą powstać na innej płaszczyźnie, a to np. w związku z zakończeniem prowadzenia działalności gospodarczej przez małżonka przekazującego składniki majątkowe.
Cesja umów i zezwolenia
Podobnie jak przy umowie darowizny drugi z małżonków powinien dokonać cesji umów z kontrahentami, a także zadbać o wydanie na jego rzecz odpowiednich zezwoleń administracyjnoprawnych.
Odpowiedzialność za długi
Długi powstałe przed przekazaniem składników majątkowych będą obciążać majątek osobisty małżonka przekazującego przedsiębiorstwo oraz majątek wspólny. Natomiast długi powstałe po przekazaniu przedsiębiorstwa będą obciążać majątek osobisty małżonka przejmującego przedsiębiorstwo oraz majątek wspólny. Wyjątkiem od zasady ponoszenia odpowiedzialności za długi z majątku wspólnego stanowi sytuacja, w której jeden z małżonków sprzeciwił się dokonaniu czynności prawnej rodzącej dług, a kontrahent małżonka wiedział o rzeczonym sprzeciwie. Konstrukcja odpowiedzialności za długi z majątku wspólnego jest jednoznacznie niekorzystna z punktu widzenia zabezpieczenia majątku rodziny. Zalecane jest rozdzielenie mas majątkowych i zasad ponoszenia odpowiedzialności za długi poprzez zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej lub utworzenie spółki prawa handlowego.
Firma
Małżonek może wykorzystać nazwę przedsiębiorstwa w dalszym prowadzeniu działalności gospodarczej (np. Przedsiębiorstwo produkcyjne „Miś”). Korzystanie z firmy drugiego małżonka (np. Jan Kowalski) wymagać będzie zawarcia dodatkowej umowy regulującej posługiwanie się samą firmą.
Podsumowanie
Przepisanie firmy pomiędzy małżonkami pozostającymi w ustroju wspólności majątkowej jest odformalizowane i w zasadzie neutralne podatkowo. Małżonek przejmujący firmę powinien założyć działalność gospodarczą lub dokonać zmiany wpisu w CEIDG w związku z przejęciem firmy drugiego małżonka. Natomiast małżonek kończący działalność biznesową powinien złożyć wniosek o wykreślenie z CEIDG. Co do zasady pamiętać należy, że prowadzenie firmy wchodzącej w skład majątku wspólnego jest obarczonego ryzykiem prowadzenia roszczeń do majątku wspólnego. Zasadnym jest zatem przemyślenie i zmiana formy prowadzenia działalności gospodarczej w opisanym kształcie prawnym celem zabezpieczenia interesów majątkowych rodziny.
Jeżeli kwestie prawne budzą u Was wątpliwości, to zapraszam do kontaktu z Kancelarią Migała we Wrocławiu. Pomogę Wam skutecznie przepisać firmę i doradzę w sprawach rodzinno-majątkowych.
