W grudniu 2023 r. TSUE nie zwalnia tempa i publikuje następne orzeczenie dotyczące spraw frankowych. W wyroku z 14 grudnia 2023 r. TSUE odpowiedział na kolejne pytania prejudycjalne polskiego sądu w sprawie wykładni prawa europejskiego w kontekście rozstrzygania sporów frankowych. Podobnie jak poprzednie wyroki, również wyrok z 14 grudnia 2023 r. jest korzystny dla frankowiczów. Co więcej ostatnie orzeczenie ma kapitalne znaczenie dla kompleksowego rozliczenia na linii kredytobiorca – bank. Co orzekł TSUE? Jak rozstrzygnięto kwestię przedawnienia roszczenia o zwrot kapitału kredytu? Od kiedy frankowicze mogą naliczać odsetki ustawowe za opóźnienie? Czy bank może podnieść zarzut zatrzymania?
Przedawnienie roszczeń o zwrot kapitału kredytu
TSUE orzekł, że bieg terminu przedawnienia roszczeń banku nie może zacząć biec dopiero od dnia, w którym nieważna umowa staje się trwale bezskuteczna, podczas gdy termin przedawnienia roszczeń konsumenta wynikających z nieważnej umowy rozpoczyna swój bieg od dnia kiedy dowiedział się on lub powinien dowiedzieć się o wadliwości prawnej umowy. Stanowisko Trybunału zmierza do przywrócenia równowagi pomiędzy sytuacją prawną banku i konsumenta jaka powstała na skutek zastosowania nieuczciwych postanowień umownych.
Tym samym koncepcja prawna wykreowana przez polski Sąd Najwyższy nie może się dalej ostać. Dotychczas polskie sądy przyjmowały, że początek biegu terminu przedawnienia roszczeń banków o zwrot kapitału kredytu rozpoczynał się od dnia powołania się przed sądem na nieważność umowy, przy czym wymagane było również odebranie oświadczenia od konsumenta w przedmiocie świadomości skutków prawnych uznania umowy za nieważną. W konsekwencji prowadziło to do wydłużenia terminu w jakim banki mogły skutecznie dochodzić roszczeń o zwrot kapitału, a także ograniczało to roszczenia konsumenta z tytułu odsetek ustawowych.
Zarzut zatrzymania
TSUE nie wypowiedział się na temat ogólnej możliwości stosowania zarzutu zatrzymania w sprawach frankowych, albowiem kwestia ta pozostaje do wyłącznie kompetencji polskich sądów. Jednocześnie TSUE stwierdził, że podniesienie zarzutu zatrzymania nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta roszczeń z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie. Przełożenie stanowiska TSUE na praktykę sądową doprowadzi do istotnego ograniczenia znaczenia zarzutu zatrzymania, który w dużej mierze był formułowany w celu uniemożliwienia naliczania odsetek ustawowych przez konsumenta za pełen czas trwania procesu sądowego.
Wnioski praktyczne
Wyrok TSUE z 14 grudnia 2023 r. ma kapitalne znaczenie dla istotnych zagadnień prawnych występujących w sporach frankowych. Przyjęcie rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczeń banku w tożsamym dniu, jak dla roszczeń kredytobiorcy, będzie prowadzić do wcześniejszego przedawniania się roszczeń o zwrot kapitału kredytu. Przypomnieć należy, że roszczenia banku będącego przedsiębiorcą przedawniają się w terminie 3 lat. Jeżeli zatem bank nie zgłosił odpowiednio wcześnie zarzutu potrącenia lub zarzutu zatrzymania, albo też nie wytoczył powództwa o zapłatę, to może okazać się, że jego roszenie uległo przedawnieniu. Rozwiązanie takie będzie więc dodatkowo premiować frankowiczów, którzy przy pomyślnym dla nich biegu zdarzeń mogą uzyskać darmowe przysporzenie majątkowe.
Banki nie będą mogły już ignorować wezwań do zapłaty i reklamacji wystosowywanych przez kredytobiorców. Działanie takie będzie bowiem prowadzić do naliczania odsetek ustawowych na rzecz kredytobiorcy. Dotychczas banki nie reagowały na wezwanie, bowiem były przeświadczone, że termin liczenia odsetek ustawowych należnych kredytobiorcy zacznie swój bieg dopiero po złożeniu oświadczenia przed sądem.
Dotąd bank mógł skorzystać z zarzutu zatrzymania, który również blokował roszczenie odsetkowe kredytobiorcy. Zgłoszenie zarzutu przez banki nie będzie jednak już tak się opłacać. Bank nie doprowadzi w ten sposób do ograniczenia roszczenia odsetkowego, albowiem stoi temu wyraźnie na przeszkodzie wykładnia prawa europejskiego zaprezentowana w omawianym wyroku TSUE. Rozliczenie konsumenta z bankiem będzie zatem prostsze i szybsze.
Podsumowanie
Trzy orzeczenia ogłoszone w grudniu przez TSUE w sposób definitywny rozstrzygnęły sporne zagadnienia prawne, które powstały na kanwie spraw frankowych. Banki utraciły kolejne argumenty w sporach z kredytobiorcami. Co ważne wyroki TSUE utorowały drogę do zlikwidowania asymetrii w uprawnieniach kredytobiorców i banków, jaka powstała na skutek kontrowersyjnych uchwał Sądu Najwyższego. Banki nie będą mogły bezkosztowo odraczać rozliczenia z kredytobiorcami.
Kancelaria Migała we Wrocławiu specjalizuje się w pomocy frankowiczom. Więcej na temat spraw frankowych możecie przeczytać tutaj, a także w innych wpisach na blogu. Bezpłatnie przeanalizuję Waszą umowę kredytu. Następnie indywidualnie ustalimy dogodne warunki współpracy i rozpoczniemy dochodzenie Waszych roszczeń na drodze sądowej. Zapraszam do kontaktu.
