Odziedziczenie spadku przez kilku spadkobierców wiąże się nieodłącznie z koniecznością podzielenia spadku wedle należnych sched spadkowych. Samo stwierdzenie nabycia spadku nie wystarczy do swobodnego korzystania z nieruchomości. Spadkobiercy powinni zainicjować postępowanie o dział spadku w celu definitywnego wyjścia ze współwłasności majątku spadkowego. Na czym polega dział spadku? Jak podzielić spadek?
Od czego zacząć dział spadku?
Punktem wyjścia jest złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Następnym krokiem jest stwierdzenie nabycia spadku czyli ustalenie definitywnego kręgu spadkobierców. Zarówno oświadczenie o przyjęciu spadku, jak również stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić przed notariuszem lub w sądzie. Stwierdzenie nabycia spadku może zostać połączone w jednym postępowaniu ze sprawą o dział spadku.
Skład spadku
Przystępując do działu spadku należy ustalić co wchodzi w skład spadku, a innymi słowy co w chwili otwarcia spadku podlegało dziedziczeniu. W przypadku dziedziczenia spadku o dużej wartości, który jest dodatkowo rozproszony, dobrym rozwiązaniem jest przeprowadzenie spisu inwentarza spadku. Spis inwentarza można następnie wykorzystać w dziale spadku.
W praktyce zdecydowanie częściej skład spadku ustalany jest w postępowaniu o dział spadku na podstawie dowodów prawa własności. Pamiętajcie, że sąd dzieli wyłącznie aktywa majątkowe. Podział długów wymaga zawarcia odrębnego porozumienia przez spadkobierców. O zasadach odpowiedzialności za długi na różnych etapach postępowania spadkowego pisałem tutaj.
Wartość spadku
Sąd ustala skład spadku na chwilę otwarcia spadku, tj. śmierci spadkodawcy. Stan składników majątkowych i ich cena ustalana jest na chwilę wyrokowania (wydania orzeczenia w sprawie). Stan i cena spadku będą zatem odzwierciedlać ich aktualną wartość.
Scheda spadkowa
Scheda spadkowa nie jest równoznaczna z udziałem spadkobiercy w spadku. Wielkość udziału spadkobiercy ma doniosłe znaczenie, jednakże przy ustaleniu schedy należy uwzględnić otrzymane przez spadkobiercę od spadkodawcy darowizny i zapisy windykacyjne. Nierzadko darowizna będzie w całości pokrywać schedę spadkową, co w praktyce doprowadzi do zaspokojenia roszczeń spadkobiercy. Zagadnienie sched spadkowych jest skomplikowane i przekracza ramy tego wpisu, dlatego poprzestanę na powyższych uwagach.
Podział spadku
Podział składników majątkowych spadku przeprowadzany jest na zasadach analogicznych do podziału rzeczy przy zniesieniu współwłasności. O sposobach podziału nieruchomości możecie przeczytać tutaj. Dodam tylko, że sąd decydując się komu przyznać nieruchomość bierze pod uwagę możliwość spłaty pozostałych spadkobierców, jak również to komu nieruchomość jest bardziej potrzebna przy uwzględnieniu społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości. Znacznie może mieć również wyrażona i utrwalona wola spadkodawcy w przedmiocie zasad podziału spadku. O podziale firmy w postepowaniu spadkowym pisałem tutaj.
Spłaty i dopłaty
Spłata udziału w spadku zasądzana jest na rzecz spadkobiercy, który nie otrzymuje żadnego składnika majątkowego. W takiej sytuacji udział musi zostać zaspokojony przez świadczenie pieniężne. Dopłaty występują w sytuacji, gdy jeden spadkobierca obejmuje na wyłączną własność bardziej wartościowy składnik majątku (np. dom), a drugi spadkobierca obejmuje na własność składnik majątku o mniejszej wartości (np. mieszkanie). W konsekwencji zasadne jest wyrównanie udziału w spadku poprzez dopłatę.
Roszczenia uboczne
Podczas działu spadku sąd powinien rozpoznać roszczenia uboczne związane z działem spadku i korzystaniem ze spadku. Tytułem przykładu należy wskazać na rozliczenie nakładów, roszczenia odszkodowawcze za zniszczenie składnika spadku korzystaniem ze spadku ponad swój udział. O nakładach możecie dowiedzieć się więcej z tego wpisu.
Kancelaria Migała we Wrocławiu świadczy usługi prawne z zakresu prawa nieruchomości i prawa cywilnego, w tym reprezentuje Klientów w sporach sądowych dotyczących nieruchomości i spadków. W przypadku problemów dotyczących działu spadku zapraszam do kontaktu.
