W przypadku opóźnienia w zapłacie należności pieniężnej wierzycielowi przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie. Jest to swoiste wynagrodzenie za korzystanie z kapitału wierzyciela. Odsetki ustawowe są dużo wyższe niż stopy odsetkowe publikowane przez NBP, czy też stosowane przez komercyjne banki.
Odsetki ustawowe za opóźnienie aktualnie wynoszą 12,25 %. Odsetki te należą się wierzycielowi od pierwszego dnia opóźnienia do dnia zapłaty należności pieniężnej przez dłużnika. W sytuacji gdy w sądzie toczy się spór w sprawie o zapłatę odsetki są naliczane za cały czas postępowania. Sąd wydając wyrok zasądza należność wraz z odsetkami.
W transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami zastosowanie mają odsetki ustawowe w transakcjach handlowych, które aktualnie wynoszą 16,75 %. Odsetki te mogą mieć zastosowanie niejako od razu po upływie terminu zapłaty, jak również w przypadku ponad 30 dni opóźnienia w zapłacie w odniesieniu do umów, w których nie ustalono terminu zapłaty. Odsetki ustawowe w transakcjach handlowych są wyższe, albowiem poza wynagrodzeniem za korzystanie z kapitału mają przeciwdziałać zatorom płatniczym w gospodarce.
Odsetki ustawowe jak sama nazwa wskazuje naliczane są na podstawie ustawy, a zatem nie ma potrzeby umownego regulowania niniejszej kwestii. Natomiast dochodzenie odsetek w sądzie wymaga zgłoszenia takiego żądania, ponieważ sąd nie zasądzi należności nie objętej żądaniem pozwu. W praktyce wyróżnia się jeszcze odsetki maksymalne, odsetki kapitałowe i odsetki podatkowe. Odsetki jako należności uboczne przedawniają się w terminie 3 lat od dnia wymagalności. Odsetki nie mogą jednak przedawnić się po upływie terminu przedawnienia należności głównej.
