Wyrok TSUE z 21.09.2023 r. w sprawie C-139/22 – korzystny dla frankowiczów

W dniu 21 września 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (w skrócie TSUE) wydał wyrok w związku z pytaniem prejudycjalnym jednego z warszawskich sądów. TSUE udzielił jednoznacznych odpowiedzi na pytania sądu krajowego. Wyrok TSUE wpisuje się zatem w korzystną dla frankowiczów linię orzeczniczą. Na jakie pytania odpowiedział TSUE w wyroku z 21.09.2023 r.? Jakie znaczenie dla frankowiczów ma wyrok TSUE?

Pytania do TSUE:

1. Czy art. 3 ust. 1, art. 7 ust. 1 i 2 oraz art. 8 dyrektywy [93/13], a także zasadę skuteczności należy interpretować w ten sposób, że do uznania nieuzgodnionego indywidualnie warunku umownego za nieuczciwy warunek umowny wystarczające jest stwierdzenie, że treść tego warunku umownego odpowiada treści postanowienia wzorca umownego wpisanego do rejestru klauzul niedozwolonych?
2. Czy art. 3 ust. 1 dyrektywy [93/13] należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wykładni sądowej przepisów krajowych, zgodnie z którą nieuczciwy warunek umowny traci swój nieuczciwy charakter, jeżeli konsument może zdecydować, że będzie wykonywał swoje obowiązki wynikające z umowy w oparciu o inny warunek umowny, który jest uczciwy?
3. Czy art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 1 dyrektywy [93/13] należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorca ma obowiązek informowania o istotnych cechach umowy i ryzykach związanych z umową każdego konsumenta, nawet jeżeli określony konsument posiada odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie?

Czwartego pytania nie przedstawiam, ponieważ TSUE nie udzielił na nie odpowiedzi. Pytanie czwarte miało charakter ewentualny i zostało jedynie postawione na wypadek, gdyby TSUE odpowiedział przecząco na pytanie trzecie.

Odpowiedzi TSUE:

1. TSUE stwierdził, że wpis postanowienia umownego do krajowego rejestru klauzul niedozwolonych  prowadzonego przez UOKiK pozwala na uznanie, że w odniesieniu do indywidualnej sprawy konsumenta, to samo postanowienie umowne jest nieuczciwe i powinno zostać usunięte z umowy bez konieczności dodatkowej oceny prawnej.
2. TSUE wyjaśnił, że możliwość wykonywania umowy przez konsumenta na podstawie alternatywnego uczciwego postanowienia umownego nie wpływa na ważność nieuczciwego postanowienia umownego. Innymi słowy wadliwe warunki umowne nie stają się ważne na skutek wyboru przez konsumenta ważnego postanowienia umownego. Niedozwolone postanowienia umowne są automatycznie nieważne i nie wywierają skutków prawnych. Odmienne podejście pozwalałoby bowiem na stosowanie niedozwolonych postanowień umownych, przy założeniu że w umowie zastosuje się również alternatywne uczciwe postanowienia umowne, z których będzie mógł skorzystać konsument.
3. Przedsiębiorca ma obowiązek informacyjny w zakresie cech umowy i ryzka wynikającego z jej zawarcia niezależnie od tego, czy konsument jest jego pracownikiem i dysponuje specjalistyczną wiedzą. W konsekwencji przedsiębiorcy zawsze muszą szczegółowo pouczać konsumentów o skutkach prawnych zawieranych umów. Pytanie powstało na kanwie umowy kredytu zawartej z pracownikiem banku.

Odpowiedzi przedstawiłem w uproszczonej formie, która jest bardziej przystępna dla konsumenta.

Komentarz do odpowiedzi TSUE:

Wyrok TSUE potwierdza wysoki standard ochrony słabszej strony umowy jaką jest konsument. Przeanalizowane orzeczenie może przyczynić się do szybszego rozpoznawania spraw frankowych przez sądy krajowe. Brak konieczności analizowania poszczególnych postanowień umownych, które zostały już wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych UOKiK, powinien skrócić postępowanie dowodowe.

Moim zdaniem szczególnie ważna jest odpowiedź na drugie pytanie, ponieważ banki często redagowały umowy kredytów denominowanych w ten sposób, że kredytobiorca miał możliwość sposobu spłaty kredytu. W świetle wyroku TSUE, alternatywne i uczciwe postanowienie umowne odnoszące się do tej samej kwestii umownej nie będzie konwalidować (naprawiać) mechanizmu umownego. Banki nie będą zatem mogły bronić się w ten sposób.

Odpowiedź na trzecie pytanie potwierdza stanowisko pełnomocników frankowiczów mówiące, że każdy konsument podlega tożsamej ochronie prawnej i brak jest podstaw do różnicowania jego statusu z uwagi na zawód lub wykształcenie.

Kancelaria Migała we Wrocławiu specjalizuje się w pomocy frankowiczom. Więcej na temat spraw frankowych możecie przeczytać tutaj, a także w innych wpisach na blogu. Bezpłatnie przeanalizuję Waszą umowę kredytu. Następnie indywidualnie ustalimy dogodne warunki współpracy i rozpoczniemy dochodzenie Waszych roszczeń na drodze sądowej. Zapraszam do kontaktu.