Skumulowane w ostatnich dniach intensywne odpady deszczu przerodziły się w niszczycielską powódź, która wręcz zdruzgotała liczne wsie i miasta na południu Polski. Ogrom zniszczeń budzi wyrazy współczucia dla poszkodowanych, jak również aktualizuje pytanie o odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczycieli. Zniszczenia powstałe na skutek powodzi zostaną doraźnie i częściowo naprawione przez Skarb Państwa. Pełną odpowiedzialność za naprawienie szkód ponoszą towarzystwa ubezpieczeniowe, które wystawiły polisy dla ubezpieczonego mienia. Na jakich zasadach odpowiada ubezpieczyciel? Jaką kwotę odszkodowania wypłaci ubezpieczyciel? Jak dochodzić należnego odszkodowania?
Umowa ubezpieczenia – polisa
Polisa ubezpieczeniowa potwierdza zawarcie umowy ubezpieczenia, która polega na zobowiązaniu się ubezpieczyciela do naprawienia szkody w przypadku ziszczenia się ryzyka, od którego ubezpieczenia się podmiot. Sama polisa ubezpieczeniowa zawiera podstawowe informacje o rodzaju ubezpieczenia, okresie ochrony ubezpieczeniowej i składce na ubezpieczenie.
Przed podniesieniem roszczeń odszkodowawczych należy zweryfikować, czy polisa ubezpieczeniowa była ważna (aktualna) oraz przed jakimi zdarzeniami chroni nas ubezpieczenie. Szczegółowe warunki ubezpieczenia, w tym wyłączenia są uregulowane w ogólnych warunkach umowy.
Ogólne warunki umowy – OWU
OWU stanowi integralną część umowy ubezpieczenia. Jest to dokument o bardzo rozbudowanej treści. Ubezpieczający z reguły nie zapoznają się z jego treścią do czasu, kiedy powstaje konieczność skorzystania z polisy ubezpieczeniowej.
Ogólne warunki ubezpieczenia zawierają definicje zdarzeń objętych ochroną ubezpieczeniową, wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela, sumy ubezpieczenia. Do podstawowych wyłączeń odpowiedzialności ubezpieczyciela zalicza się umyślne wyrządzenie szkody przez ubezpieczonego, nie podjęcie działań zmierzających do ograniczenia rozmiarów szkody, zbyt krótki okres ubezpieczenia (okres karencji) przed wystąpieniem zdarzenia itp.
W praktyce towarzystwo ubezpieczeniowe może często nadinterpretować dane postanowienia ogólnych warunków umownych w celu zwolnienia się z odpowiedzialności lub ograniczenia zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej. Fachowa pomoc prawna może pomóc w podjęciu decyzji o pozwaniu ubezpieczyciela do sądu.
Zasada pełnego odszkodowanie – art. 361 § 2 k.c.
W polskim prawie obowiązuje zasada pełnego odszkodowania, które obejmuje stratę orz utracone korzyści. W ogólnych warunkach ubezpieczenia mogą zostać uregulowane kwotowe ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej. W praktyce jednak ubezpieczyciel będzie miał obowiązek pełnego naprawienia szkody.
Nie warto zatem poprzestawać na zadowoleniu się dobrowolnie wypłaconą przez ubezpieczyciela częścią odszkodowania. Powszechną bowiem praktyką wszystkich towarzystw ubezpieczeniowych jest wypłacanie zaledwie ułamka kwoty odszkodowania na podstawie kosztorysów zaniżających koszty naprawy. Działanie to potwierdza powiedzenie, że ubezpieczyciel zarabia na składkach ubezpieczeniowych, a nie na wypłacie odszkodowań.
Warto jeszcze zwrócić uwagę na praktykę ubezpieczycieli polegającą na proponowaniu dodatkowej kwoty odszkodowania pod warunkiem zawarcia ugody, w której ubezpieczony zrzeknie się dalej idących roszczeń. Działanie takie stanowi wilczą przysługę. Ubezpieczyciel dopłaci jeszcze niewielką kwotę ubezpieczenia, jednakże zwolni się z obowiązku zapłaty pozostałego należnego dla ubezpieczonego odszkodowania. Niestety w praktyce ubezpieczony nie będzie mógł skutecznie zakwestionować postanowień ugody. Wyjątek stanowi tutaj zawarcie ugody w drodze rozmowy telefonicznej, albowiem wówczas w ciągu 14 dni ubezpieczony może złożyć oświadczeni o odstąpieniu od umowy.
Likwidacja szkody przez ubezpieczyciela
Po wystąpieniu zdarzenia powodującego powstanie szkody należy niezwłocznie powiadomić ubezpieczyciela. Szkoda może zostać zgłoszona za pośrednictwem portalu internetowego ubezpieczyciela, telefonicznie lub za pośrednictwem przesyłki pocztowej. Najszybsze efekty daje zgłoszenie internetowe.
W odpowiedzi na zgłoszenie ubezpieczyciel wskaże jakie dokumenty są dla niego niezbędne do zlikwidowania szkody. Z reguły jest to dokumentacja fotograficzna, numer polisy, wskazanie numeru rachunku bankowego do wypłaty odszkodowania, opis zdarzenia, rachunki, ewentualnie informacja o zawiadomieniu służb publicznych. Co istotne coraz częściej ubezpieczyciele odstępują od bezpośredniego przeprowadzania oględzin zniszczonego mienia i wydają decyzję w oparciu o dokumentację fotograficzną.
Ustawowy termin na wypłatę odszkodowania wynosi 30 dni od zgłoszenia szkody. Termin ten może być wydłużony w razie niedostarczenia niezbędnych dokumentów do wglądu ubezpieczyciela. W przypadku tegorocznego kataklizmu ubezpieczyciele zapowiedzieli niezwłoczną wypłatę odszkodowań w celu zminimalizowania niedogodności dla poszkodowanych.
W decyzji o wypłacie odszkodowania ubezpieczyciel wskazuje w jakim zakresie uznał swoją odpowiedzialność i w jaki sposób obliczył wartość należnego odszkodowania. Jeżeli osoba poszkodowana nie zgadza się z decyzją ubezpieczyciela, to może złożyć odwołanie od decyzji (reklamację). Do odwołania warto załączyć pozyskany kosztorys napraw oraz rachunki z tytułu poniesionych wydatków.
Dochodzenie odszkodowania na drodze sądowej
Jeżeli odwołanie od decyzji ubezpieczyciela nie odniesie skutku albo zostanie uwzględnione tylko w części, to koniecznym stanie się wytoczenie powództwa przed sądem. Na drodze sądowej poszkodowany może uzyskać ochronę prawną, która pozwoli na całkowitą likwidację szkody.
Ubezpieczony może złożyć pozew w sądzie właściwym dla jego miejsca zamieszkania. W zależności od wartości dochodzonego odszkodowania właściwy będzie sąd rejonowy lub sąd okręgowy.
Pozew podlega opłacie sądowej, której stawka zależna jest od wysokości żądań. Ponadto na późniejszym etapie procesu niezbędnym będzie przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, co również będzie wiązać się z koniecznością uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego. Osoby szczególnie dotknięte powodzią mogą złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Uwzględnienie wniosku przez sąd pozwoli na toczenie sporu sądowego bez koniczności ponoszenia dodatkowych wydatków.
Decydując się na pozwanie ubezpieczyciela warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. Ubezpieczyciel na pewno będzie reprezentowany prze fachowego pełnomocnika, co w połączeniu ze skomplikowaną materią prawną i procesową może stanowić dodatkowe utrudnienie dla poszkodowanego w dochodzeniu odszkodowania. Na marginesie przestrzegam poszukujących pomocy prawnej przed kancelariami odszkodowawczymi, które pozornie proponują atrakcyjne warunki współpracy. W praktyce podmioty te pobierają horrendalne wynagrodzenie w postaci success fee (wynagrodzenie stanowiące określony procent kwoty od uzyskanego odszkodowania), a zarazem obciążają klientów całością kosztów sądowych.
Kancelaria Adwokacka Adwokat Marcel Migała świadczy pomoc prawną z zakresu prawa cywilnego, w tym kompleksowo prowadzi sprawy dotyczące odszkodowań na etapie przedsądowym oraz przed sądami powszechnymi. W celu nawiązania współpracy i zlecenia poprowadzenia sprawy dotyczącej odszkodowania proszę o kontakt.
